Veto: van uiterst links pamflet tot kritisch studentenblad

Naar aanleiding van zijn 40-jarig bestaan gaf Veto, het Leuvense ‘officiële’ studentenblad, een boek uit dat een overzicht biedt van de werking en de inhoud van het blad sinds zijn ontstaan in 1974. Het opzet is origineel: in veertig ‘verhalen’, uit elke jaargang één, krijgt de lezer een goed beeld waarmee Veto zich de voorbije decennia zoal bezighield. Elke tekst is gebaseerd op een artikel in Veto, en wordt voorzien van extra duiding door commentaar van toenmalige (hoofd)redacteurs. Dat maakt het boek luchtig om lezen. Voor de historische accuraatheid maakten de samenstellers gebruik van het Veto-archief.

Veto ontstond in de nasleep van mei ’68. Na dat roerige jaar was het KVHV zijn positie als vertegenwoordiger van het merendeel van de studenten kwijtgeraakt, en had het zich teruggeplooid op zijn katholieke, traditioneel-studentikoze wortels. Ook Ons Leven gold niet langer als de spreekbuis van de studenten. Uit het KVHV hadden zich een aantal linkse tot extreemlinkse groepjes gevormd, zoals de Studentenvakbond (SVB) die al snel zou radicaliseren tot de Marxistisch-Leninistische Beweging (MLB). Maar ook een nieuw overkoepelend studentenorgaan zag het licht, de Algemene Studentraad, die de rol van het KVHV zou overnemen. Het is in de schoot van de ASR dat Veto ontstond, in het najaar van 1974. Het moest een volwaardig, kwalitatief periodiek worden, die als spreekbuis zou fungeren van de ASR.

Strijdblad

De koers van de ASR, en dus van Veto, was van meet af aan uiterst links en combattief. De klassenstrijd wordt volop gevoerd, het blad zet aan tot actie en het doel is de maatschappij ingrijpend te veranderen. Vanaf jaargang zeven wordt dat wat bijgestuurd: Veto is niet langer een strijdblad, maar een journalistiek product, zij het met een uitgesproken progressief karakter. De relatie met de ASR wordt meer en meer gespannen en er ontstaan talrijke conflicten. Ondertussen is onder de studenten het klimaat veranderd en tégen de ASR wordt – onder impuls van Ekonomika en het VRG – een concurrerend, minder links orgaan opgericht, de KrUL (KringUnie Leuven), met een eigen publicatie, Faze. Maar nog datzelfde jaar herstelt de eenheid onder de studenten zich min of meer, wanneer KrUL en ASR een vergelijk vinden en samensmelten tot LOKO, de studentenkoepel zoals die vandaag nog bestaat. Een poging om de naam van Veto te veranderen, haalt het niet.

Gaandeweg wordt Veto een weliswaar kritisch blad, maar niet echt meer uitgesproken progressief, “al zal het nooit een rechts studentenblad worden”, zoals Jelle Mampaey schrijft in zijn voorwoord. Symbolisch verdwijnt ook het obligate rood als ondersteunende kleur. Het blad kan zich nu pas met recht en reden de spreekbuis van de Leuvense studenten noemen.

Veto werd van bij de start goed gemaakt. Het oogde professioneel en trok goede schrijvers, fotografen en cartoonisten aan. Nogal wat journalisten in de Vlaamse media leerden de stiel bij Veto. De lijst is schier eindeloos: Bart Eeckhout, Walter Pauli, Stef Wauters, Steven van Garsse, Tom Ysebaert,… Anderen vonden hun weg in de boeken- of de kunstwereld. Als tekenaar onthoud ik vooral ‘Nix’. Spijtig overigens dat niet enkele van de cartoonisten gevraagd werd aan het boek mee te werken.

Veto en NSV

Twee verhalen zijn gewijd aan een fenomeen dat in Veto naar eigen zeggen met “misprijzen” werd behandeld: de Nationalistische Studentenvereniging (NSV). In fragment elf komt de bezetting door de NSV van het STUC aan bod. Omdat de NSV niet erkend werd door het Financieel Controle Comité (dat een onderdeel was van de ASR), werd besloten de lokalen van de ASR aan de Alma 2 te bezetten. Maar zowel bij de ASR als bij Veto hield men tijdig de deur dicht, zodat de NSV enkel de kantoren van de cultuurraad, de gang en de toiletten kon ‘innemen’. Het duurde niet lang of buiten verzamelde zich een menigte tegenstanders. Het kwam tot een clash waarbij verschillende gewonden vielen. Eén student liepen een beenbreuk op en door getuigen werd naar Leuvens preses Jurgen Ceder gewezen als dader. Hij werd later (terecht) vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Ook nu zegt getuige Bart de Moor: “Je denkt dat je dat gezien hebt, maar je begint aan jezelf te twijfelen.” Al bij al wordt het majeure incident nog redelijk nuchter beschreven. In Veto (en in zowat elk links pamflet dat jaren nadien werd uitgedeeld) kwam de bezetting telkens weer aan bod om aan te tonen welk een gewelddadige bende de NSV wel was. Maar de tijden zijn veranderd en ook dat staat in het fragment beschreven: uiteindelijk wordt de NSV vanaf 2009 gewoon erkend, en die erkenning wordt niet meer in twijfel getrokken.

Een tweede botsing tussen de NSV en de linkse studentenstructuren, deze keer Veto zelf, wordt in fragment zeventien uit de doeken gedaan. Aan het woord is Walter Pauli, die van preses Bart Laeremans twee keer een recht van antwoord gepresenteerd krijgt in het academiejaar 1989-1990. Twee keer weigert de redactie het te publiceren, twee keer wordt Veto voor de rechter gedaagd. De eerste keer verloor de NSV het proces (wegens wat juridische mankementen), maar de tweede keer werd Veto (en Pauli) veroordeeld. “Dat heeft ons een bom geld, en veel miserie gekost”, zegt Pauli daarover. “Dat was een heroïsche periode, maar ik zou het nu toch anders doen.” De NSV kreeg één frank schadevergoeding. Die frank heeft jarenlang ingekaderd tegen een muur in het verbondskot gehangen…

Bezadigd

De fragmenten aangaande de NSV heb ik met plezier gelezen, ook al staan er wat onjuistheden in. Samen met andere stukken tonen ze de intensiteit aan van de verhoudingen tussen links en rechts onder de studenten, waarbij links de structuren in handen had en rechts (de NSV, maar ook het KVHV en sommige faculteitskringen) daar telkens weer tegen in het geweer kwam. Maar het is duidelijk dat beide zijden daar nu wat bezadigd op terugkijken. We waren jong, gedreven en overtuigd van ons gelijk. Die nuchtere toon maakt dat het boek nooit ergerlijk wordt.

Voor wie aan de Alma Mater studeerde, en dus met Veto ‘is groot geworden’ bij wijze van spreken, is dit boek een aanrader. Het is een belangrijke bijdrage tot de geschiedenis van de studentenbeweging in Leuven. Genuanceerder en eerlijker dan ik had verwacht, en daardoor ook waardevoller.