Of het een unicum is, weet ik niet, maar de Catalanen vieren als nationale feestdag een nederlaag. Daar hebben ze geen verlichte denkers nodig om een historische overwinning (zoals bij ons in 1302) zuur weg te zetten als een Pyrrhusoverwinning. Neen, 11 september 1714 is de herdenking van de val van Barcelona. Na een belegering volgde de val en de plundering – zeg maar zo goed als vernietiging – van de stad, en bijna het einde van de geschiedenis van Catalonië.

In 2014 was dat net tweehonderd jaar geleden, dus was er wel wat aandacht voor. In het Nederlandse taalgebied kwam er een vertaling uit van het boek “Victus. De val van Barcelona” van de auteur Albert Sánchez Piñol. Het is geen geschiedenisboek, maar een roman, een goede zelfs.

Het boek vertelt het verhaal van de jonge Marti Zuviria, beginnend in zijn jonge jaren als leerling aan een prestigieuze school, die hij na een wervelende scène, moet verlaten. Hij komt terecht bij de markies van Vauban, ja, die architect van forten en versterkingen. Daar krijgt hij zijn opleiding tot militair ingenieur, zeg maar het bouwen en vernietigen van versterkingen.

Schelm met grote mond

Na de dood van Vauban begint Zuviria aan een omzwerving door het oorlogvoerende Spanje, die hem uiteindelijk terugbrengt naar zijn geboortestad Barcelona om daar de belegering mee te maken… langs de beide kanten, zowel bij de aanvallers als bij de verdedigers (tja, om dat te snappen zal u het boek moeten lezen).

Victus brengt een stukje Europese geschiedenis tot leven. Het vertelt over de zeden in de legers, de geschiedenis van Spanje, Catalonië en Europa. Het zegt iets over de politieke geschiedenis van Catalonië en ook van de mensen die er wonen. Marti Zuviria, Zuvi voor de vrienden, vertelt zijn verhaal zelf, jaren later als hij, ondanks zijn zware leven, stokoud is. Een verhaal in het verhaal is zijn Duitse huishoudster, die het boek moet noteren, en waarmee hij regelmatig ruzie krijgt. Want de oude Zuvi (zo noemt hij zichzelf) is een even grote schelm als de jonge. Een schelm met een grote mond, doch een klein hart. Niet in de wieg gelegd voor het soldatenleven en zeker geen held, maar ja, hoe loopt een leven…

Historische roman

Victus is een avonturenroman, met een romantisch kantje maar een tragische afloop, verrassend zoals het leven zelf. Victus is een schelmenroman, oneerbiedig, maar vol liefde en respect, vol overgave voor een ander en zo vol egoïsme. En het mooiste van al, het boek is gebaseerd op overgeleverde documenten en kronieken over de oorlog, de belegering en de val van Barcelona. Achteraan het boek staat een lijst met personages die fictief zijn en een lijst met historische personen. Het hoofdpersonage, Marti Zuviria, heeft echt bestaan. Hij was één van de weinige officieren die na de val van de stad erin slaagden weg te geraken uit Barcelona en hij wist Wenen te bereiken. De schrijver zegt in zijn inleiding dat hij zich heeft gehouden aan de regels die gelden voor de historische roman: ‘de feiten geen geweld aandoen en de vrijheid nemen om fictieve invulling te geven waar het gaat om het privéleven.’ Dus berusten alle data en gebeurtenissen in verband met historische figuren of politieke en militaire aangelegenheden op waarheid. De auteur beroemt zich erop dat sommige kronieken zo vol details staan dat hij ze maar hoefde over te nemen.

Hopelijk klinkt het niet als een stroef boek. Maar pas op, vlot lezend is er ook werk aan, met 606 bladzijden. De uitgave die ik heb, heeft een kaartje van het toenmalige Barcelona en dat is fijn om te raadplegen tijdens het lezen. Er staan hier en daar ook afbeeldingen in het boek. En de toon blijft, ondanks de historische toewijding, fijn en luchtig.

Een boek dat u zeker eens moet lezen voor u naar Barcelona vertrekt. Ideale zomerlectuur. Een goed boek voor elk seizoen, eigenlijk.