De doden van Charlie Hebdo waren niet eens opgebaard of de balorige Franse schrijver Michel Houellebecq presenteerde “Soumission”. Een ongelooflijk toeval, of niet? Wat Houellebecq vertelt, is schokkend, maar over enkele jaren, zo al niet vandaag, geen opiumdroom.
Hij borstelt Frankrijk als een Maghrebland, een natie onderworpen aan halal en sharia. Lieven Boeve, de opvolger van Mieke van Hecke aan het hoofd van het katholiek onderwijs in Vlaanderen, zou perfect passen in “Soumission”. Houellebecq introduceert een nieuw literair genre: naast de sciencefiction staat voortaan de “religion fiction”. De roman schetst op een gladde doch overtuigende wijze een toekomst, die van Frankrijk in 2022. Dan bezet een moslimpresident het Élysée, na een coalitie van de Franse Frères Musulmans en de Parti Socialiste. De verbondenen vormen een regering. Frankrijk wordt zachtjesaan richting de Middellandse Zee en de zuidkant van de hernieuwde Mare Nostrum (“Onze Zee”, van de Romeinen) georiënteerd. De coalitie wordt gesmeed om Marine le Pen en haar Front national van de macht te houden. De democratische en atypische overname verloopt zonder één druppel bloed of volks verzet. Opvallend, zelfs met instemming of minstens onderwerping (soumission) van de kiezers en de elite aan de manoeuvres na de stembusgang.
Zemmour
Houellebecq heeft minstens een concurrerende succesauteur van vandaag gelezen en zet de logische volgende stap na diens analyse. Eric Zemmour noemt in zijn vuistdikke opstel – geen roman – “Le Suicide français” (2014) Frankrijk een stervend land. De huidige politieke, economische, administratieve, journalistieke en artistieke elite erfde haar visie en praktijken van mei ’68 en bejubelt, met verbanning van elke kritiek, die culturele, politieke en menselijke waterscheiding van een halve eeuw geleden. Die scheiding leidde tot een volk zonder vaders, zonder nationale herinneringen, zonder religieus of ideologisch richtsnoer. Frankrijk is kaal, naakt, saai en klaar voor de slacht. De eenheid van Frankrijk werd gebroken door de immigratie van de Noord-Afrikanen, aldus Zemmour. De laatste bladzijden van “l‘Histoire de France” worden omgedraaid.
Nieuwe en amper futuristisch te noemen bladzijden worden bedacht door Michel Houellebecq. Hij beschrijft de snelle omslag van de Sorbonne naar het nieuwe geïslamiseerde regime. De universiteit wordt ingepalmd, met geld uit Saudi-Arabië. In de beschrijving van de kringen die Zemmour bespot – de dominante intellectuelen van vandaag – is Houellebecq sterk. Zijn hoofdacteurs zijn oude en nieuwe docenten van de Sorbonne. De hoofdverteller doctoreerde op de auteur Joris Karl Huysmans (1848-1907), Fransman, verre afstammeling van een Vlaams schildersgeslacht, en voorman van het decadentisme, die het katholicisme herontdekte en stierf in een pij als benedictijnenbroeder.
Romeinse Rijk
Van bladzijde één tot driehonderd worden situaties, en sentimenten van Huysmans, naast de ontwikkelingen onder president Ben Abbas geschoven. Hij is erudiet en hij bespeelt geostrategisch en zindelijk het politieke bedrijf. Ben Abbas heeft een droom: het herstel onder zijn leiding van het Romeinse Rijk rond de Middellandse Zee, en gesprekken worden aangeknoopt in de Maghreb, in Libanon. Naast de vergezichten zijn er de borrelhapjes die van Frankrijk een pre-moslimland maken, plukrijp: veelwijverij wordt toegelaten, op de publieke recepties is het halal voor en na, en denkwijzen die de islam bevallen – de leer van het “intelligent design”, die afwijkt van het darwinisme – groeien. Intellectueel trekt Houellebecq parallellen met andere klassiekers dan die van Huysmans. “Histoire d’O” (1954) van Pauline Réage bijvoorbeeld, de roman waarvan “Fifty Shades of Grey”, nu in de bioscoop, de versie voor poetsvrouwen is. Het verband wordt gelegd tussen de onderwerping van de vrouw in dat boek en de “soumission” van moslims aan Allah.
Klinkt “Soumission” ingewikkeld en als een samenraapsel van literaire en academische bonbons tegen het decor van een franco-moslimbeschaving? Ja. Maar het is, niet onbelangrijk, eveneens een zeer leesbaar boek, met grappige, erotische en anekdotische uitweidingen die het voor ontoegankelijkheid behoeden. De nieuwe rector en hoofdmoslim van de Sorbonne, Robert Rediger, is Belg, doctoreerde aan Louvain-la-Neuve, was een rechtse katholiek, drinkt graag het Dinantse patersbier Leffe, leeft aangenaam in het Parijse huis van de schrijver van “Histoire d’O”, zijn bewuste keuze, met een veertigjarige Marokkaanse die hem verleidt met zoet en hapjes, en een vinnige, jonge studente waarmee het goed vrijen is.
Euro-islam
Is “Soumission” een plaisanterie, een stuntje zonder belang? Cord Riechelmann van de Frankfurter Allgemeine Zeitung heeft over Houellebecq en zijn nieuwste werk een lang essay geschreven, waarin hij hem naast Oswald Spengler plaatst. Spengler (1880-1936) schreef – enige jaren voor de Tweede Wereldoorlog – “Der Untergang des Abendlandes”. Spengler ziet een eeuwenlange golfbeweging van culturen (die zijn oorspronkelijk, vitaal en levenskrachtig) die overgaan naar civilisaties (routineus, ingedommeld, materialistisch, slaafs en uitdovend). In de eindfase van culturen naar civilisaties, als alle materialismen zijn uitgewoed, worden de mensen opnieuw religieus. Michel Houellebecq bewandelt hetzelfde pad. Hij kondigt een terugkeer naar de religie aan. Zijn verhaal sluit op meer dan één punt aan bij Spengler. De Verlichting, de grote trots van la France en zijn intellectuelen, en de ideeën van de Franse Revolutie zieltogen. Op de humus van die ontbinding groeit een nieuwe cultuur en in de verbeelding van Houellebecq is dat een soort euro-islam die omhelsd wordt door veel atheïstische en ex-christelijke Europeanen.
Privacyverklaring