Op 25 februari 2010 overleed Jean-Claude Valla, amper 65 jaar oud. Een écht Urgestein van de Franse rechtse beweging, in eerste instantie van de Nieuw-Rechtse scene, verdween. Valla was immers de eerste hoofdredacteur van Eléments en gaf het blad zijn typische stijl en inhoud mee. Michel Marmin, die Valla van heel dichtbij kon volgen, schreef de inleiding op deze – natuurlijk onvolledige – memoires van een groot journalist. Een ‘rechts’ journalist? Zeker wel, maar dan in die zin dat hij tot het kamp behoorde van de vrijheid. Maar meer dan alleen maar dat, want Jean-Claude Valla was ook een man die diepe wortels had in de Europese humus: vandaar zijn natuurlijke nood om tot een gemeenschap van mensen en kameraden te behoren. “Misschien is dat wat er van ‘rechts’ in Nieuw Rechts is gebleven?” vraagt Marmin zich af. Memoires van een zoeker én van een eerlijk intellectueel: TeKoS – toen nog Teksten, Kommentaren en Studies – publiceerde in 1980 haar eerste interview met Jean-Claude Valla: “G.R.E.C.E., een werk- en ideeëngemeenschap”. Net zoals bij iedereen van rechts in Frankrijk begon ook de politieke geschiedenis van Valla bij de kwestie “Algérie française”. Maar anders dan vele anderen luidt het bij Jean-Claude Valla: “Algérie française: un combat perdu d’avance”. In zijn studententijd werd hij – bijna vanzelfsprekend opnieuw – lid van de Fédération des étudiants nationalistes (jaar 1962-1963). De bijbel van de beweging, Pour une critique positive, was geschreven door Dominique Venner, en de FEN was opgericht door Jeune Nation, de wettelijke vitrine dus van een beweging die ondergronds was moeten gaan naar aanleiding van de Algerijnse kwestie. Venner zat iets meer dan een jaar in de gevangenis naar aanleiding van zijn engagement.
Jean-Claude Valla legde in de FEN contacten die zijn verdere leven zouden bepalen en leerde er professioneel aan politiek doen: er werd in die jaren al aan entrisme gedaan (vanuit de FEN in de veel grotere FNEF (of Fédération nationale des étudiants de France), een experiment dat het ongeveer één jaar uithield. Reeds in januari 1965 publiceerde Valla – onder een pseudoniem weliswaar – een bijdrage in Les Sept Couleurs, een manifest tegen dat van Venner met als titel Nous, les nationalistes de gauche, waarin hij zich verzette tegen het versteende, reactionaire vooroorlogse nationalisme. Hij evoceerde er linkse Spaanse falangisten, die zich herbronden bij het nationaalsyndicalisme van José Antonio. Ook begin de jaren ‘60 van de vorige eeuw zou Valla – en met hem veel andere Franse nationalisten – definitief met het christendom breken: ook volledig nieuw én ongezien.
Toen Alain de Benoist Jean-Claude Valla in november 1965 naar Parijs uitnodigde om te helpen bij de voorbereiding, het zetwerk, enzovoort van Europe Action, ging Valla onmiddellijk op het voorstel in. Misschien omdat de grond onder zijn voeten in Lyon ook wat te heet werd? Valla werd het manusje-van-alles voor Alain de Benoist en in diens kielzog was hij natuurlijk perfect geplaatst om het geleidelijk ontstaan- en groeiproces van G.R.E.C.E. te volgen en er actief in te participeren. Want reeds in de  herfst van 1965 bijvoorbeeld publiceerde Alain de Benoist een studie over de Indo-Europeanen onder de vleugels van de Groupes d’études et de recherches pour la communauté européenne, inderdaad de voorloper van G.R.E.C.E. Een rechtsnationalistische beweging groeide, een beweging met een heel duidelijke pro-Europese lijn, ook al een breuk met het Franse verleden. “De contacten van Alain de Benoist met goede vrienden in Italië, Duitsland en Vlaanderen speelden hierin een fundamentele rol”, aldus JeanClaude Valla.
Hoewel Valla stichtend lid van GRECE was, kon hij toch niet deelnemen aan de stichtingsvergadering op 4 en 5 mei 1968. Hij zou ‘vrijgestelde’ van de beweging worden in mei 1972, en gaf hiervoor zijn baan als journalist bij Valeurs Actuelles op.
De herinneringen aan de grote dagen van GRECE, met de namen van Louis Rougier, Maurice Allais, Achille Dauphin-Meunier, Pierre Debray-Ritzen, Stephane Lupasco, Julien Freund, Pierre Gripari, maar ook – en misschien vooral – een figuur als Giorgio Locchi, die bijvoorbeeld het nummer van Nouvelle Ecole over Wagner mee hielp samenstellen. Alain de Benoist had de bedoeling om van Nouvelle Ecole het prestigeblad van de beweging te maken, dat in staat zou zijn om een universitair publiek aan te trekken en dus moest kunnen rekenen op een prestigieus patronagecomité. Wie dit uit de kluiten gewassen tijdschrift ter hand neemt, weet dat dit project in elk geval geslaagd mag worden genoemd.
In het laatste hoofdstuk probeert Jean-Claude Valla de metapolitieke actie van GRECE in een viertal thema’s samen te vatten. De breuk met het christendom is de belangrijkste wat hem betreft, met als belangrijk onderdeel de kritiek op het egalitarisme, want de egalitaire ideologieën werden net afgewezen omdat ze gelaïciseerde vormen van de christelijke idee van de gelijkheid waren. Merkwaardig is ook het tweede thema dat Valla als metapolitieke actie naar voren schuift, de idee van het overwicht van de erfelijkheid boven het milieu of de omgeving, en daaraan gekoppeld de kritiek op de psychoanalyse. De Indo-Europese erfenis is voor Jean-Claude Valla een ander belangrijk metapolitiek thema van GRECE, en hierbij moet zeker de naam van Georges Dumézil worden genoemd. Deze professor, lid van het patronagecomité van Nouvelle Ecole, werd tot lid van de Académie Française gekozen, en weinigen zullen weten dat het speciale Nouvelle Ecole-nummer (21-22), gewijd aan de theorieën van Dumézil, aan alle leden van dezelfde Académie werd overgemaakt. Het laatste thema is natuurlijk het anti-amerikanisme, ook al een idee die niet even evident was in een conservatieve of rechtse groepering. De emotionaliteit rond het NAVO-lidmaatschap, de strijd tussen de “vrijen” en de “onderdrukkers”, de sympathie die leefde voor het zuiden van de VS, enzovoort.
De – al bij al bescheiden – memoires van Jean-Claude Valla sluiten af met wat doorgaat als tegelijk het hoogtepunt van Nieuw Rechts in Frankrijk en het begin van de ommekeer: de saga van Le Figaro Magazine, saga waar een figuur als Louis Pauwels de initiator van was, en waar heel wat eersterangsfiguren van GRECE bij betrokken waren. Na een ongeziene pershetze – méér dan 500 persartikels – waarbij niets en niemand werd ontzien, en waar Louis Pauwels op een bepaald moment zelf politiebescherming moest krijgen, ging de hoofdredacteur, Robert Hersant, uiteindelijk voor de politieke druk overstag. De samenwerking met een aantal redacteurs, waaronder Jean-Claude Valla, werd opgezegd.
Een goed idee om deze souvenirs, deze herinneringen van iemand die het allemaal van binnenuit heeft meegemaakt, uit te geven. Jean-Claude Valla verdiende dit eerbetoon!